Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), enflasyon hesaplamalarına yönelik tenkitlere cevap verdi.
Kurumdan yapılan “Son Devirde Kamuoyuna Yansıyan ve Gerçeklerle Bağdaşmayan Haberlere Ait Kamuoyu Duyurusu” başlıklı yazılı açıklamada, şöyle denildi:
“08.07.2024 tarihinde düzenlenen basın toplantısıyla kamuoyunun Tüketici Fiyat Endeksi hesaplamaları konusunda bilgilendirilmesi amaçlanmıştır. Lakin, toplantı sırasında sorulan bir soruya verilen cevabın bağlamından koparılarak haberlere yansıtıldığı görülmüştür. Toplantıda sorulan “Fiyatlar ne vakit ucuzlayacak?” sorusuna verilen kapsamlı cevap içerisinde geçen “yüzde 45 ile yüzde 75 enflasyon ortasında can yakıcılığı açısından pek bir fark bulunmamaktadır” tabiri, yüzde 45 oranında bir enflasyonun da halk için epey yüksek ve zorlayıcı olduğunu vurgulama hedefi taşımaktadır. Bu oranlar ortasında kıymetli bir fark olduğu muhakkaktır, lakin her iki oran da hayat maliyeti üzerinde önemli olumsuz tesirler yaratmaktadır. Burada anlatılmak istenen “Fiyatların ucuzlaması için enflasyonun negatife dönmesi, alışılmış ki bundan evvel tek haneli düzeylere düşmesi gerektiğidir.”
TÜFE sepetinde 2024 yılı prestijiyle 12 ana harcama kümesi altında, 43 harcama kümesi yer almaktadır. Bu harcama kümeleri altında ise 90 alt harcama kümesi bulunmaktadır. Alt harcama kümelerinin altında yer alan 143 temel başlıkta ise 406 husus ve bu unsurlar altında 913 adet husus çeşidi bulunmaktadır.
Bu kapsamda, TÜFE sepetindeki değişim oranları her ay 12 ana harcama kümesi, 43 harcama kümesi, 90 alt harcama kümesi ve 143 temel başlık seviyesinde yayımlanmaktadır. Avrupa İstatistik Ofisi (EUROSTAT) tarafından yayımlanması beklenen en ayrıntılı seviye ise temel başlık seviyesidir. Kurumumuz tarafından temel başlık seviyesinde endeks değişimleri memleketler arası beklentilere en uygun biçimde kamuoyu ile paylaşılmaktadır.
Bu bağlamda TÜİK dünyadaki en şeffaf resmi istatistik kurumlarından biridir. Bir köşe muharriri tarafından, Kurumumuzca en son Nisan 2022’de yayımlanmış olan birtakım husus fiyatları, yeniden Kurumumuz tarafından hali hazırda yayımlanmakta olan temel başlık düzeyinde fiyat endeksleri ile genişletilerek günümüze ait ortalama fiyat hesaplamalarının yapıldığı argüman edilmektedir.
Bahsi geçen aldatıcı sonuçların birtakım çevreler tarafından manipülasyon aracı olarak kabul görmesi sonucunda, bilimsel açıdan TÜFE’ye tenkit getiremeyen ilgili çevrelerin 143 temel başlık içinden cımbız ile seçtikleri birkaç başlığa dair şuurlu yahut bilinçsiz biçimde aldatıcı beyanlarının devam ettiği müşahede edilmektedir.
Bunun yanı sıra, ilgili köşe müellifi tarafından yapılan hesaplama bilhassa bir temel başlık altında birden fazla unsurun ve unsur çeşidinin bulunduğu durumlarda büsbütün yanlışlı çıkarımlara neden olmaktadır. Örneğin, “06212-Doktor muayene ücreti” temel başlığı için de bu durum geçerlidir. Bu temel başlık, “Muayene iştirak hissesi (Devlet, Uzman Dr.)”, “Doktor muayene fiyatı (Özel, Uzman Dr.)”, “İlaç iştirak payı” ve “Doktor muayene fiyatı (Muayenehane, Uzman Dr.)” üzere bireylerin bütçelerinde farklı harcama hisselerine sahip madde çeşitlerinden oluşmaktadır. Devlet hastanesi muayene iştirak ve ilaç katkı hisseleri, doktor muayene ücreti (özel hastane) ve doktor muayene ücreti (muayenehane) üzere öteki eser çeşitlerine oranla daha yüksek harcama hisselerine sahiptir.
Öte yandan, ilgili temel başlık seviyesinde hesaplanan fiyat ve değişim oranı matematiksel olarak sırf uzman doktor muayene ücretindeki değişimi tabir etmemektedir. Hasebiyle, ilgili köşe müellifinin, devlet ve özel bölüm tarafından sunulan ilgili sıhhat hizmetlerinin tamamı tıpkı fiyat seviyesinde değişim göstermişçesine toplulaştırılarak hesapladığı ve kelamda TÜİK’e ilişkin husus fiyatları üzere açıkladığı sayılar yanlışlı yaklaşımlar barındırmaktadır.
Bu çeşit manipülasyonlara mahal verilmemesi ismine dünyanın önde gelen ülkelerinin hiçbirinde unsur seviyesinde tüm fiyatlar hesaplanmamakta ve yayımlanmamaktadır.
MADDE FİYATI YAYINLAMAMA KARARI İSABETLİ
İlgili köşe müellifi tarafından eksik ve aldatıcı bilgiler üretilerek unsur fiyatı sonuçlarına ulaşılmaya çalışılması sonucunda ortaya çıkan tartışmalar, Türkiye İstatistik Kurumu’nun, Avrupa Birliği’ne üye ve aday ülkeler, EFTA ülkeleri, ABD ve Kanada’da olduğu üzere seçilmiş homojen unsurlar haricinde kalan eserlerin fiyatlarının yayımlanmaması kararının ne kadar isabetli bir karar olduğunu bir kere daha ortaya koymuştur.